Sylwestra między legendami i tradycjami

W ostatni dzień roku wspominamy św. Sylwestra, jedną z najwybitniejszych postaci wczesnego chrześcijaństwa. Z tą wyjątkową datą wiąże się również wiele popularnych tradycji. Przyjrzyjmy im się wspólnie.

Zazwyczaj gdy mówimy o dniu Sylwestra, bardzo rzadko nasza pierwsza myśl kieruje się ku Sylwestrowi I, trzydziestemu trzeciemu papieżowi Kościoła katolickiego, który zmarł 31 grudnia 335 roku. I to nie dlatego, że ten Święty na to nie zasługuje, wręcz przeciwnie! Mówi się, że to on był odpowiedzialny za nawrócenie cesarza Konstantyna Wielkiego, który uznał chrześcijaństwo za religię i w znacznym stopniu przyczynił się do jego rozpowszechnienia.

I nie tylko to. Podczas dwudziestojednoletniego pontyfikatu św. Sylwestra, zwołano w Nicei pierwszy sobór ekumeniczny, któremu przewodniczył sam Konstantyn, a którego celem było zażegnanie kontrastów dzielących chrześcijan, związanych z doktrynami takimi jak arianizm, w celu osiągnięcia pokoju i jedności religijnej.

Pomimo tego, choć ostatni dzień w roku 31 grudnia jest świętowany na całym świecie, nie wszyscy znają korelację między tą ostatnią nocą w roku a Sylwestrem.

Kim był święty Sylwester

Papież Sylwester należał do pierwszych pontyfików, którzy nie musieli mierzyć się z prześladowaniami potępiającymi istnienie pierwszych chrześcijan. Co więcej, cesarz Konstantyn podarował mu Pałac Laterański jako prywatną rezydencję i na jego polecenie ufundował na Wzgórzu Watykańskim pierwszą Bazylikę św. Piotra, która miała pomieścić szczątki apostoła Piotra.Pomimo, że chrześcijaństwo było teraz akceptowane i uznawane za religię, groziły mu jednak wewnętrzne spory, które mogły skończyć się rozerwaniem go na wiele różnych wyznań wiary, właśnie wtedy, gdy zaczęło być uznawane.

Kup:

Bazylika Świętego Piotra reprodukcja, żywica 10x20x20 cm

Bazylika Świętego Piotra reprodukcja, żywica…

Ponadto Sylwester jako papież musiał liczyć się z samym cesarzem Konstantynem, który uwalniając chrześcijan od prześladowań, domagał się jednocześnie możliwości swojej bezpośredniej interwencji w sprawach wiary i debat dogmatycznych. Z tego powodu zarówno na Soborze w Arles (314 r. n.e.), na którym walczył z herezją donatystów, jak i na I Soborze Ekumenicznym w Nicei (325 r. n.e.), zwołanym w celu przeciwstawienia się herezji ariańskiej, Sylwester nie mógł decydować podczas obrad a jedynie podporządkowywać się decyzjom podejmowanym przez cesarza i podległych mu biskupów.

Nie przeszkodziło mu to jednak w podjęciu wielkich wysiłków na rzecz poprawy życia chrześcijan w Rzymie, gdzie wzniósł aż osiem bazylik i poświęcił się pomocy biednym i potrzebującym. Współcześni nie omieszkali docenić jego wysiłki jako papieża i nadali mu przydomek Wyznawcy Wiary, honorowy tytuł używany od IV wieku dla uczczenia ludzi Wiary, którzy dzięki odwadze i mądrości stali się nosicielami słowa Chrystusa poprzez swoje pisma, czyny i przepowiadanie. Sylwester był jednym z pierwszych, którzy na to zasłużyli.

Ze względu na jego cnoty i niezwykłe zdolności, wyjątkowy dzień 31 grudnia został poświęcony Sylwestrowi zaledwie rok po jego śmierci.

Geneza święta

Wydawać by się mogło, że poza datą nic nie łączy wspomnienie Świętego Sylwestra z obchodami Nowego Roku. To prawda, że w Sylwestra zawsze istniała tradycja odmawiania Te Deum, aby podziękować Bogu za miniony rok. W rzeczywistości jednak jest jasne, że tradycje związane z Sylwestrem mają korzenie, które nie są powiązane z życiem i śmiercią Świętego. Wiele z nich pochodzi z pogańskiej przeszłości, związanej ze starożytnymi ludami i cywilizacjami, które zamieszkiwały kontynent europejski na długo przed pojawieniem się chrześcijaństwa.

A poza tym musimy pamiętać, że koniec roku nie zawsze pokrywał się z dniem 31 grudnia. Dla Celtów rok kończył się wraz z przesileniem zimowym, kiedy to dni niepostrzeżenie zaczynały się wydłużać, w przeciwieństwie do ciemnych nocy. Z kolei starożytni Rzymianie świętowali początek nowego roku 1 marca. Nawet po wprowadzeniu kalendarza gregoriańskiego, w niektórych rejonach ludzie woleli nadal świętować koniec starego roku i początek nowego w różnych terminach i według starożytnych rytuałów, związanych z triumfem światła nad ciemnością, życia nad śmiercią, które z czasem zbiegły się ze Zmartwychwstaniem Chrystusa, z Jego zwycięstwem nad śmiercią i złem.

Kup:

Chystus Zmartwychwstały pcv Fontanini cm 12

Chrystus Zmartwychwstały (z aplikacją z tyłu do krucyfiksa) wykonany we Włoszech w firmie Fontanini…

Fascynujące jest to, że niektóre tradycje sylwestrowe rozpowszechnione do dziś na całym świecie, choć w wielu odmianach, są echem dawnych zwyczajów ludowych i pogańskich.

Tradycje nocy sylwestrowej

Tradycje sylwestrowe wykraczają daleko poza kulinarne tradycje świąt Bożego Narodzenia, ale podobnie jak tradycje bożonarodzeniowe, tradycje sylwestrowe różnią się również w zależności od kraju.

Zacznijmy od soczewicy, wielkiego sylwestrowego klasyka we Włoszech, symbolu szczęścia i pomyślności w nowym roku. Już starożytni Rzymianie zauważyli podobieństwo tych okrągłych ziaren do małych monet i dawali je w prezencie w skórzanej sakiewce o nazwie la scarsella, z dobrym życzeniem, aby zamieniły się w prawdziwe monety. Ich kształt oraz fakt, że po ugotowaniu podwajają swój rozmiar, sprawiły, że do dziś są kojarzone z pieniędzmi i bogactwem. Jedząc soczewicę w Sylwestra, ewentualnie w towarzystwie cotechino (kiełbasy wieprzowej) i zampone (świńskiego pępka), można mieć nadzieję na bogaty i szczęśliwy Nowy Rok.

Kup:

Boże Narodzenie

Boże Narodzenie: szopki kompletne, Święta Rodzina, dekoracje bożonarodzeniowe do domu, ozdoby choinkowe…

„Kto je winogrona w Sylwestra, liczy pieniądze przez cały rok” – głosi stare, włoskie przysłowie. Również Rzymianie uważali winogrona za synonim bogactwa i obfitości. Zjedzenie winogron, a nawet samo trzymanie ich w ręku o północy gwarantuje bogaty i dostatni Nowy Rok. W Hiszpanii i krajach Ameryki Południowej, gdzie Sylwester nazywany jest nochevieja, istnieje zwyczaj jedzenia dwunastu winogron o północy w rytm bicia dzwonów. Każde winogrono odpowiada jednemu z miesięcy roku.

Gdzie indziej, zamiast winogron można zjeść dwanaście okrągłych owoców lub nasiona granatu, który od starożytności jest uważany za świętą roślinę i symbol płodności i bogactwa.

W USA, ale także w Niemczech i Irlandii, na kolacji sylwestrowej nie może zabraknąć wszystkich zielonych warzyw, zwłaszcza kapusty, kapusty włoskiej, brokułów i boćwiny, co ma zapewnić szczęście i bogactwo w nowym roku.

Pozostając w temacie jedzenia, wiele kultur odradza spożywanie krewetek czy homarów w Sylwestra, ponieważ są to zwierzęta chodzące tyłem i mogą być złą wróżbą na Nowy Rok. To samo dotyczy kurczaka i ogólnie ptaków, które mogą spowodować, iż szczęście odleci. Natomiast świnia, która ze swoim uroczym chrząkaniem zawsze idzie przed siebie w poszukiwaniu jedzenia, jest uważana za symbol dobrobytu i szczęścia.

Zwyczaj odpalania petard i fajerwerków wywodzi się z chęci odpędzenia złych duchów i demonów za pomocą hałasu oraz rozjaśnienia nocy oczyszczającym światłem ognia. Nawet zwykły „huk” korka od szampana jest ważny jako środek przeciwko złej wróżbie,

Natomiast wyrzucanie starych przedmiotów i części przez okno jest sposobem na pozostawienie za sobą minionego roku i na pozbycie się czegoś, co w szkodliwy sposób wiąże nas z przeszłością. W Niemczech i Japonii ludzie tłuką naczynia i stare rzeczy, aby pozbyć się złości.

Co do czerwonej bielizny jako dobrej wróżby, już starożytni Rzymianie nosili czerwone ubrania w ostatnią noc roku, ponieważ kolor ten przywoływał krew i eliminował strach przed wojną. Dziś jest to zwyczaj, który nie łączy się wojennym przelewem krwi. Najważniejsze, aby bielizna nie była zakupiona tylko przez kogoś podarowana w prezencie, i aby założyć ją tylko ten jeden raz.

A Wy jakie macie plany na Sylwestra? Być może ostatni rok nie był łatwy ale możemy mieć tylko nadzieję, że uda się go zakończyć pokojowo, a Nowy Rok przyniesie Wam spokój i pomyślność.