Kwiat Świętego Józefa to nard: odkryjmy dlaczego

Święty Józef, symbol wszystkich ojców. Papież Franciszek poświęcił mu rok 2021. Dziś jednak porozmawiamy o nietypowym aspekcie, który go dotyczy: kwiecie Świętego Józefa.

Wiele słów poświęcono, by wyrazić znaczenie Świętego Józefa, domniemanego ojca Jezusa, patrona i opiekuna Kościoła powszechnego, symbolu pracowników. Dziś skupimy się na atrybucie nieco nietypowym, przypisanym temu ważnemu świętemu. Być może nie wszyscy wiedzą, że istnieje kwiat Świętego Józefa, i że ten właśnie kwiat znajduje się w herbie Papieża Franciszka. Jest to kwiat nardu.

Dlaczego właśnie ten kwiat, bardzo piękny i o intensywnym, słodkim zapachu, został przypisany Świętemu Józefowi? Dlaczego najwyższy pontyfikat chciał go w swoim emblemacie, obok tiary i skrzyżowanych kluczy, symboli władzy papieskiej, słońca promieniującego, które reprezentuje Jezusa, i gwiazdy, symbolu Maryi Dziewicy?

Szczególne oddanie Papieża Franciszka wobec Świętego Józefa jest powszechnie znane. Papież nosi ze sobą od czasów seminarium figurkę śpiącego Świętego Józefa, do której, jak twierdzi, zwraca się z prośbami o rady, wkładając karteczki z prośbami. Był to także jego wybór, aby ogłosić 2021 rokiem Świętego Józefa, poprzez List apostolski „Patris corde” („Z ojcowskim sercem”). W ten sposób Papież chciał docenić wartość prostych, pokornych ludzi, którzy codziennie poświęcają się dla innych, tak jak ten cieśla, który poświęcił swoje życie, by chronić swoją młodą żonę i Dzieciątko, które nie było jego.

Wracając do kwiatu Świętego Józefa, w bardziej powszechnej ikonografii Święty Józef jest często przedstawiany z laską, z której wyrastają lilie, symbol czystości Dziewicy, a w świętej ikonografii krajów hiszpańskich Święty Józef często jest przedstawiany z gałązką nardu w ręku. Nard to roślina z rodziny kozłkowatych, pochodząca z wielkich wyżyn Azji Środkowej, ale bardzo rozpowszechniona w różnych odmianach w Meksyku i Ameryce Środkowej. Jej kwiaty mają formę białych lub różowawych kłosów. Z tych kwiatów otrzymuje się bardzo wonny olej, uznawany za cenny od starożytności, używany jako kadzidło: olej nardowy. Uzyskuje się go przez tłoczenie i destylację zawartości kłącza, organu magazynującego substancje odżywcze rośliny, który pozwala jej przetrwać nawet w niesprzyjających warunkach klimatycznych. Olej nardowy od zawsze był używany jako olej do masażu ze względu na swoje właściwości uspokajające, a także ze względu na swoje działanie antyseptyczne. Łagodzi niespokojny umysł, obniża ciśnienie krwi, sprzyja regularnemu oddychaniu i dlatego jest nadal szeroko stosowany w aromaterapii, do perfumowania wnętrz i tworzenia przyjemnej i relaksującej atmosfery.

Ten bursztynowy i niezwykle aromatyczny płyn uzyskiwany z nardu od zawsze był uważany za święty i często pojawia się również w Biblii, od Pieśni nad Pieśniami, jako symbol niezmierzonej miłości, po Ewangelie, jako symbol boskiej miłości. Został użyty przez kobietę, być może Marię Magdalenę, być może Marię z Betanii, do namaszczenia głowy i stóp Jezusa. Cenny olej kosztował kobietę aż trzysta denarów, za co została zganiona, gdy nieumyślnie rozbiła naczynie, które go zawierało. W tym wydarzeniu odczytano proroczą zapowiedź śmierci Chrystusa, a w wylanym cennym oleju symbol samej Jego miłości, miłości wiernej aż do oddania życia, tak ogromnej, że osiągnęła ostateczne poświęcenie, tak cennej, że rozprzestrzeniła się w momencie, gdy została wylana.

Również Zakon Świętego Grobu w Jerozolimie inspiruje się tym szczególnym epizodem namaszczenia Jezusa przez kobietę: tak jak ona namaściła członki Zbawiciela, zakon opiekuje się i chroni Kościół, Ciało Chrystusa. Nie bez powodu olej nardowy od zawsze był jednym z jedenastu ziół używanych do aromatycznego kadzidła w Świątyni Jerozolimskiej.

Co symbolizuje nard?

Kwiat nardu związany z ikonografią Świętego Józefa jest bardzo różny od tego, który widzimy w herbie Papieża Franciszka: pierwszy, który pojawia się na świętych obrazkach i obrazach sakralnych, jest już w pełnym rozkwicie i przypomina bardzo lilię, podczas gdy ten w herbie Papieża bardziej przypomina kiść winogron. Być może Papież chciał w ten sposób wyrazić nie tylko swoje oddanie Świętemu Józefowi, ale także swoją nadzieję na coś dobrego, co ma jeszcze nadejść, nadzieję dla świata, która musi się jeszcze rozkwitnąć, właśnie jak kwiat.

Zresztą także przypisanie nardu Świętemu Józefowi wiąże się z momentem rozkwitu tego kwiatu. Święty Józef zawsze jest przedstawiany z kwitnącą laską w ręku, ponieważ według tradycji ktoś drwił z niego, odkrywając, że Maria jest w ciąży, ale nie za jego sprawą, i rzucił mu wyzwanie: jeśli naprawdę to był anioł, jego laska powinna zakwitnąć. I tak się stało. Według innej tradycji, to właśnie rozkwit laski był cudownym znakiem, którym Niebo wskazało kapłanom, kogo należy wybrać na męża dla Marii.