Oblicze Jezusa: rekonstruujemy Jego prawdziwe cechy

Jak wyglądał prawdziwy Jezus? Do jakiej etniczności należał? To pytanie fascynuje i dzieli badaczy oraz teologów od dwóch tysięcy lat.

Gdybyśmy zapytali dziecko, jak wyglądał Jezus, jego odpowiedź zależałaby od miejsca pochodzenia. Europejskie dziecko powiedziałoby bez wahania, że Jezus był wysoki i szczupły, miał jasną cerę, uśmiechniętą twarz, długie brązowe włosy opadające po bokach głowy i niebieskie oczy. Naturalnie, taką odpowiedź usłyszelibyśmy od dziecka europejskiego. Jeśli to samo pytanie zadalibyśmy dziecku afrykańskiemu lub chińskiemu, prawdopodobnie usłyszelibyśmy zupełnie inne opisy – od ciemnej skóry po skośne oczy.

Dlaczego tak się dzieje? Fizyczny wygląd Jezusa i jego cechy somatyczne nie są udokumentowane w żadnym źródle historycznym. Żaden z ewangelistów, którzy znali Go osobiście, nie pozostawił opisu Jego wyglądu. W całym Nowym Testamencie brak jakiejkolwiek wzmianki na temat fizycznych cech Jezusa, a tym bardziej wskazówek dotyczących jego pochodzenia etnicznego.

Z tego powodu ikonografia Jezusa przez wieki przechodziła niezliczone przemiany, na ogół wynikające z subiektywnych interpretacji, kulturowych stereotypów i dążenia do dostosowania wyglądu Syna Bożego do ideałów estetycznych dominujących w określonym czasie i miejscu. Podobnie jak hipotetyczne dzieci odpowiadające na pytanie o wygląd Jezusa, nasz obraz Jego oblicza jest w dużej mierze wytworem naszej wyobraźni, kształtowanej przez sztukę, rzeźby, ilustracje, a nawet filmy, które przez wieki narzucały pewne stereotypy, niemające nic wspólnego z historycznym Jezusem.

Kup:

Obrazy, druki, iluminowane rękopisy

Reprodukcje na płótnie dwunastu apostołów, świętych i męczenników, cenne iluminowane kodeksy i druki florenckie, oprócz tego obrazki drukowane

Ikonografia Jezusa

Badanie ewolucji ikonografii Jezusa w historii sztuki religijnej jest fascynujące – nie tyle dlatego, by odkryć Jego rzeczywisty wygląd, ile by zrozumieć, jak chrześcijaństwo zmieniało się i rozwijało razem z obrazem swojego założyciela.

Jak wspomniano, Ewangelie milczą na temat wyglądu Jezusa, choć powszechnie przyjmuje się, że był Żydem, podobnie jak Jego uczniowie. Żydzi mieli zakaz przedstawiania oblicza Boga, co mogło wpływać na wczesne chrześcijańskie podejście do obrazowania Jezusa.

Pierwsi chrześcijanie, zmuszeni do ukrywania swojej wiary w katakumbach, przedstawiali Jezusa za pomocą symboli i alegorii, unikając realistycznych wizerunków. Dopiero gdy chrześcijaństwo stało się oficjalną religią Cesarstwa Rzymskiego, zaczęto zastanawiać się nad wyglądem Jezusa.

Wygląd Jezusa według ojców Kościoła

Greccy ojcowie Kościoła twierdzili, że Jezus był raczej brzydki, a Jego piękno miało być wyłącznie duchowe. Łacińscy teologowie, jak św. Hieronim czy Augustyn z Hippony, wierzyli jednak, że Jego wygląd odzwierciedlał doskonałość wewnętrzną i duchową.

Kup:

Monstracje Kustodia Relikwiarze metal

Monstrancje, Kustodia i Relikwiarze z metalu w różnych wielkościach i formach do ekspozycji eucharystii i relikwii.

Z czasem pojawiały się opisy mające pretendować do autentyczności, często inspirowane wizjami lub odkryciami obrazów nie wykonanych ludzką ręką (acherotipy), takich jak Mandylion z Edessy czy welon św. Weroniki. To one zapoczątkowały przedstawianie Jezusa z brodą i długimi włosami, choć wcześniej, aż do IV wieku, przedstawiano Go młodego i bez brody.

Jezus w sztuce bizantyjskiej i zachodniej

W sztuce bizantyjskiej Jezus był często ukazywany w chwale i triumfie jako Chrystus Pantokrator. W ikonach popularna była także scena Przemienienia Pańskiego. W okresie ikonoklazmu w VIII-IX wieku wiele wizerunków Jezusa zostało zniszczonych.

Na Zachodzie, pod wpływem franciszkanów, zaczęto ukazywać Jezusa w Jego człowieczeństwie i pokorze, od narodzin w Betlejem po ukrzyżowanie. Wraz z Giottem i mistrzami renesansu wizerunki Jezusa zyskały większy realizm.

Prawdziwe imię Jezusa

Innym interesującym aspektem, który dzielił badaczy przez wieki, jest prawdziwe imię Jezusa. Najczęściej używane imię w Nowym Testamencie to Ἰησοῦς (Iesus w łacinie, Jezus po polsku), które pochodzi z aramejskiego Yēšūa’, a to z kolei z hebrajskiego Yĕhošūa’, co oznacza „Bóg-YAH (jest) zbawieniem”.

Tytuł „Chrystus” (Χριστός, Christòs) oznacza „namaszczony” i odnosi się do tradycji namaszczania królów Izraela. Tym tytułem Jezus był uznawany za Mesjasza.

Kup:

Figurka Święte Serce Jezusa, żywica 25 cm

Figura została zrealizowana w całości z malowanej żywicy.

Inne określenia, takie jak Nazarejczyk czy Nazarejczyk, odnoszą się do Jego pochodzenia z Nazaretu. Tytuł „Król Żydów” pojawia się także na titulus crucis umieszczonym na krzyżu przez Piłata.