Scarabattola: początki neapolitańskiej szopki

Scarabattola to przedmiot znajdujący się na pograniczu między obrazem dewocyjnym a dziełem sztuki. Oto, jak powstała ta starożytna forma sztuki, która jest aktualna do dziś.

Nazwa scarabattola brzmi nieco dziwnie, wręcz zabawnie, zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę, że to, do czego się odnosi, wcale nie jest zabawne. Pochodzi od hiszpańskiego słowa escaparrate, oznaczającego witrynę, oraz może być związana z dialektalnym słowem carabàttolo, czyli słoik. Hiszpańskie pochodzenie wydaje się jednak bardziej odpowiednie, ponieważ scarabattola to nic innego jak mała gablotka, rodzaj witrynki służącej do przechowywania obrazu świętego lub artystycznej kompozycji przedstawiającej scenę z Pisma Świętego, epizod z życia Maryi, Jezusa lub świętego. Termin ten jest również używany jako synonim kapliczki, oznaczając szklaną osłonę przeznaczoną do ochrony relikwii i przedmiotów sakralnych podczas adoracji.

Kup na Holyart:

Trio Scena narodzin Jezusa 40×30 cm, kopuła ze szkła

Przedstawione postacie 15 cm i zostały wykonane ręcznie przez neapolitańskich rzemieślników.

Pod koniec XVIII i na początku XIX wieku scarabattola była uważana za formę sztuki, zwłaszcza w Neapolu, na Sycylii i w Rzymie. Te unikatowe witrynki były tworzone, aby chronić święte dzieła przed wpływem warunków atmosferycznych i zniszczeniem. Dewocjonalia najczęściej podziwiane w tradycji neapolitańskiej tamtych czasów to małe rzeźby, często będące kopiami znanych dzieł sztuki, wykonane z papier-mâché, gipsu lub woskowej ceroplastyki (technika stosowana również do tworzenia modeli anatomicznych), często pokryte drogimi tkaninami i delikatnymi ozdobami.

Wyrazistość postaci oraz precyzja wykonania sprawiały, że starodawna scarabattola była uważana za dzieło sztuki, godne zdobienia kościołów, klasztorów, rodzinnych kaplic, a nawet prywatnych domów. W odróżnieniu od kapliczek i szklanych gablot, które zamykały rzeźbę ze wszystkich stron, scarabattola była meblem, często wykonanym z rzeźbionego drewna, z pozłoceniami i bogatymi zdobieniami, jak na przykład sycylijskie scarabattole, zdobione masą perłową i koralem, z jedną ścianą szklaną, którą można było otworzyć.

Szopka w scarabatoli

Oprócz scen zaczerpniętych z Ewangelii, takich jak ucieczka do Egiptu, Zdjęcie z Krzyża, Opłakiwanie Chrystusa czy Zmartwychwstanie, a także przedstawienia Maryi Dziewicy, scarabattola była ściśle związana z tradycją neapolitańskiej szopki bożonarodzeniowej. Szopka neapolitańska to forma sztuki ludowej, wyrażająca głęboką, visceralną pobożność. Łączy fantazję i wiarę, tworząc wyrazistą formę, która łączy sacrum i profanum, religijną symbolikę i folklor, zgodnie z odwiecznymi zasadami. Postacie z XVIII-wiecznej neapolitańskiej szopki kryją w sobie głębokie, zaskakujące znaczenia, które odzwierciedlają życie codzienne Neapolu, najuboższych mieszkańców, z ich wadami i dziwactwami, grzechami i tęsknotą za Niebem, oraz mistyczną symbolikę, nie zawsze chrześcijańską.

Te postacie, a także sceny związane z narodzeniem Jezusa, tzw. Narodzeniem Pańskim, od zawsze były popularnym motywem wypełniającym scarabattole. Z jednej strony można przypisać tę sztukę neapolitańskim rzemieślnikom tworzącym szopki, z drugiej nie można zapominać o silnych wpływach artystycznych i literackich, które przetrwały do dzisiejszych czasów. Nadal można kupić piękne scarabattole, zawierające reprodukcje scen Narodzenia Pańskiego i postaci z szopki.

Kup na Holyart:

Scena narodzin Jezusa, kopuła ze szkła, szopka neapolitańska

Narodzin w stylu arabskim o całkowitych wymiarach 29 cm wysokości i 18 cm średnicy.

W naszym sklepie internetowym znajdziecie również kilka z nich, takich jak urocza Szopka pod szklaną kopułą, wykonana z żywicy i chroniona szklaną kopułą o wysokości 45 cm. Kopułę można zdjąć, a kompozycja pozostaje na eleganckim, dekorowanym piedestale z brązu.

Kup na Holyart:

Scena Narodzin z żywicy za szkłem

Podstawka wykończona srebrnym brokatem, może być używana jako dekoracja świąteczna w mieszkaniu.

Innym przykładem cennej scarabattoli, dostępnej w naszym sklepie, jest scena Narodzenia Pańskiego pod szklaną kopułą w stylu arabskim, wykonana przez neapolitańskich rzemieślników, którzy odtwarzają nieprzemijający urok swojej tradycji. Figurki o wysokości około 6,5 cm są ręcznie malowane i pokryte specjalnie formowaną tkaniną.

W okresie Bożego Narodzenia scarabattola może zastąpić tradycyjną szopkę w waszym domu, nadając mu jednocześnie ponadczasowy urok dzieła sztuki.